Gmina Kozłowo
Gmina Kozłowo położona jest na południowym krańcu województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie nidzickim. Zachodnia część gminy graniczy z gminami: Grunwald i Działdowo. Północna granica gminy sąsiaduje z gminą Olsztynek. Od strony wschodniej do gminy Kozłowo przylegają gminy Nidzica i Janowiec Kościelny, a od południa gmina Iłowo-Osada. Gmina położona jest w pobliżu miast Nidzica i Działdowo, które są ponadlokalnymi centrami rozwoju, a od stolicy województwa - Olsztyna, dzieli ją ok. 60 km. Największą miejscowością i centrum administracyjnym gminy jest Kozłowo, które jest siedzibą gminy.
Śladami historii
Kroniki historyczne donoszą, że wieś Kozłowo została założona na prawie chełmińskim przez Polaka Dobiesława w roku 1328. W 1478 posiadał ją Albrecht Bartnicki. Od 1733 r. stoi w Kozłowie murowano-drewniany kościół. Kościół zbudowany został w stylu barokowym, a obecnie zaliczany jest do zabytków architektonicznych II grupy. Kościół służył ewangelikom, a od 1945 katolikom. W 1818 r. była wsią chłopską, liczyła ok. 100 mieszkańców, ale istniał tu również folwark. W XIX w. założona została szkoła.
W 1939 r. wieś liczyła 349 mieszkańców. Na terenie gminy zachowało się 8 cmentarzy i kwater wojennych z czasu I wojny światowej.
W średniowieczu w Kozłowie znajdował się majątek rycerski. Dobra te w czasach współczesnych posiadała rodzina Eulerów do 1945 r. Był to obszar ponad tysiąca hektarów. Zajmowano się wtedy hodowlą bydła i mleczarstwem, na co wskazuje ówcześnie wybudowana mleczarnia. Siedzibą właścicieli był dwór, który posiadał park. Wiele z tego wszystkiego uległo zniszczeniu do 1945 r. Po dworze nie pozostało nic, jedynie park zachował w części swoją postać, np: centralna część parku z jej dominantą w postaci trzech dębów piramidalnych, aleja wiekowych drzew lipowych, usypany kopiec porosły daglezjami i świerkami, w innych miejscach rosnące drzewa, takie jak: sosny, klony, lipy, buki, ozdobny mur ceglany, mur kamienny.
Szkotowo było również obszarem dóbr rycerskich. Von Livonius był właścicielem majątku od przełomu XIX i XX w., następnie von Schack w latach dwudziestych. Do naszych czasów dotrwał dwór wybudowany na początku XX w. w stylu willowego eklektyzmu miejskiego. Dwór posiadał park, jednak po parku pozostały wyłącznie pojedyncze drzewa. Do roku 1945 w Lipowie znajdował się majątek, po którym do obecnych czasów dotrwały części parku: aleje grabowe, dwa piramidalne dęby, pojedyncze dęby, klony, brzozy, lipy, kasztanowce. Przez park przepływa Szkotówka.
Turystyka w Gminie Kozłowo:
Przez Gminę przepływają dwie rzeki: Nida i Szkotówka łączące się i tworzące rzekę Wkrę - dopływ Narwi. Na terenie Gminy znajduje się ogółem 9 jezior o pow. 347 ha. Większe jeziora to:
- jezioro Kownatki o pow. 216 ha i maksymalnej głębokości 31 m,
- jezioro Kąty o pow. 42 ha i maksymalnej głębokości 16 m,
- jezioro Szkotowskie o pow. 41 ha i maksymalnej głębokości 6 m.
Na terenie gminy występują obszary cenne przyrodniczo:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Mielno - o powierzchni całkowitej 10498,0 ha. Jedynie część tego obszaru znajduje się w granicach gminy Kozłowo i powiatu nidzickiego;
- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolin Rzek Nidy i Szkotówki - o powierzchni całkowitej 8391,9 ha. Część tego obszaru obejmuje gmina Kozłowo, a reszta położona jest na terenie gminy Nidzica. Według danych GUS (2005) obszary chronionego krajobrazu zajmują łącznie 8666,3 ha, co stanowi 34,11% powierzchni gminy. Są to tereny o wysokich walorach przyrodniczych obejmujące rejon pojezierzy oraz doliny rzek i tereny do nich przyległe.
W oparciu o stanowiska archeologiczne i zabytki architektury przez teren gminy przebiega szlak rowerowy nazwany „Szlakiem kurhanów”. Zaliczany jest do tras o średnim stopniu trudności. Jego długość na obszarze gminy wynosi około 30 km i przebiega m.in. przez miejscowości: Kownatki, Kozłowo, Michałki, Pielgrzymowo, Szkotowo, Turowo i Zaborowo.
Godne odwiedzenia są kościoły wpisane do rejestru zabytków:
- Kościół p.w. Matki Boskiej w Dziurdziewie - zbudowany w latach 1824 - 1825, murowa zabytek architektoniczny II grupy.
- Kościół św. Piotra i Pawła w Kozłowie - murowano - drewniany z 1733r. Należący do II grupy zabytków architektonicznych.
- Kościół w Sławce Wielkiej - zabytek architektoniczny II grupy z 1725 r.
- Kościół drewniano - murowany w Zaborowie - zbudowany w 1740r. zabytek architektoniczny II grupy.
- Ruiny kościoła w Gardnach - pochodzące z XVI w, przebudowane w XVIII w. zabytek architektoniczny II grupy.
- Kościół p.w. św. Antoniego w Sarnowie - z poł. XIX w. zabytek architektoniczny II grupy.
- Kościół p.w. Józefa Robotnika w Szkotowie - zbudowany w latach 1874 - 1877 zabytek architektoniczny IV grupy.
- Kościół drewniany p.w. św. Michała Archanioła w Turowie - od 1895 r. kościół parafialny murowany.
Pierwotnie były to kościoły ewangelickie, a po II wojnie zostały przejęte przez parafie rzymsko - katolickie.
Cmentarze wojenne
Michałki, Sarnowo- kol. Ginter, Szkotowo, Zakrzewo
Parki
- PARK DWORSKI w Turówku,
- PARK KRAJOBRZOWY na terenie miejscowości Zabłocie Kozłowskie,
- PARK w Kozłowie